Bài này viết theo những suy nghĩ phỏng đoán về hệ thống tiền tệ bitcoin. Mọi người chém nương tay để còn học hỏi:
Khái niệm cơ bản tiền tệ:
- Tiền là vật trao đổi ngang giá. Ví dụ: người trồng rau có thể bán để đổi lấy một giá trị tiền hàng, rồi dùng chính tiền đó để trao đổi một món hàng khác. Giá trị của món hàng đó được xác định bằng nhiều quy luật ví dụ như luật cung cầu / giá trị sử dụng …
- Vấn đề gặp phải là đơn vị nào dùng để đảm bảo được các thuộc tính: Tính được chấp nhận rộng rãi, tính dễ nhận biết, tính có thể chia nhỏ được, tính lâu bền, tính dễ vận chuyển, tính khan hiếm, tính đồng nhất. (Tham khảo Wikipedia). Và trong đó tính khan hiếm lại rất quan trọng để đảm bảo được giá trị của đồng tiền không bị mất. Từ xưa đến nay có nhiều loại vật định giá trị được sử dụng như vỏ sò, gạo, hạt, bạc (vì tính dễ lưu thông dễ kiếm và giá trị sử dụng của nó). Cuối cùng tiện lợi nhất người ta sử dụng vàng để cất trữ đảm bảo giá trị. Nhưng vàng lại khó chia nhỏ (mất giá trị) và cũng không thể dễ dàng di chuyển trong giao dịch hàng ngày. Nên mới có các đơn vị đứng ra phát hành tiền và dùng vàng đảm bảo giá trị cho tờ tiền đó (bản vị vàng), và đảm bảo các cá nhân khi sở hữu tiền đều có thể nhận lại được vàng tương ứng với giá trị của tiền mà nó đảm bảo. Tuy nhiên với sự phát triển ngày nay của kinh tế thì bản vị vàng cũng không còn được ưa chuộng bởi các đơn vị phát hành tiền vì một vài lý do phát triển kinh tế, để giải thích vấn đề này cũng không dễ dàng
Bitcoin tại sao lại được dùng làm đơn vị tiền tệ?
Một vài đặc tính ưu việt của nó so với các đơn vị tiền tệ khác:
- Tính có thể chia nhỏ được: Vì là đơn vị sử dụng máy tính để lưu trữ nên khả năng chia nhỏ của nó rất lớn, và có thể sử dụng được những phần nhỏ của đơn vị đó dễ dàng.
- Tính lâu bền: Với thời đại lưu trữ số hiện nay, việc lưu trữ của nó trong máy tính và các thiết bị hiện đại có thể đảm bảo nó được giữ an toàn, còn hơn cả nhà băng. Các biện pháp để tiêu hủy nó cũng có thể khó thực hiện được nếu bảo quản đúng cách.
- Tính dễ vận chuyển: Với mạng Internet thì việc vận chuyển đơn vị này tới từng ngóc ngách là điều có thể dễ dàng thực hiện được. Ngoài ra đặc tính đặc biệt của Bitcoin thì việc lưu giữ có thể ở các máy tính cá nhân nên việc lưu lại trên điện thoại di động cũng là điều dễ dàng.
Ngoài ra có những đặc tính đặc biệt:
- Tính khan hiếm: Giống như đi đào vàng. Bitcoin mining là một hoạt động để tìm được bitcoin. Vậy Bitcoin mới được tạo từ đâu ra. Không phải do bất kì người sáng lập hay tổ chức nào đứng ra để tạo ra nó, không dễ dàng như vấn đề in tiền. Bitcoin được tạo ra chính bằng chi phí để duy trì hệ thống hoạt động của hệ thống. Thay vì một bộ máy tính trung tâm được điều khiển bởi một tổ chức thì mạng Bitcoin được điều hành bởi chính các máy tính trong mạng ấy. Ví dụ mạng BitTorrent, có thể xem Tracker là một Miner trong BitCoin. Vậy các Miner sẽ làm nhiệm vụ gì? Rất đơn giản họ sẽ dùng chữ ký của mình kí vào các giao dịch giữa A và B như một sự đảm bảo cho giao dịch đó (giống kiểu công chứng). A đưa cho B một số đơn vị BitCoin và mạng lưới sẽ đảm bảo rằng A sẽ không thể đòi lại được tiền đã đưa cho B. Cả 2 bên A và B đều giữ lại hợp đồng có công chứng của Miner, và phải trả cho Miner một chút chi phí gọi là phí công chứng.
Phần phức tạp nhất về thuật toán là BitCoin mới được tạo mới ra sao? Đơn giản nhất để hiểu là BitCoin được tạo thành bởi việc tính toán mã hóa của máy tính. Ví dụ bạn thuê một máy tính chạy một ngày cho hoạt động mã hóa đó để tạo ra được BitCoin mới. Việc mã hóa này không phải đơn giản là cho máy chạy không cho vui mà nó chính là chi phí để có các đặt tính của đồng tiền này: tính bảo mật (rất khó để tạo được đồng tiền đó), nó chính độ phức tạp để có thể có thể làm giả đồng tiền nó. Và với sự càng nhiều mạng lưới Miner thì các thuật toán khó hơn sẽ đảm bảo việc làm giả càng khó hơn (được chứng minh bằng toán học). Cứ đơn giản dễ hiểu là tiền được in ra = chi phí để in tiền đó. Tuy nhiên số lượng BitCoin được khống chế cũng bằng thuật toán và mạng lưới máy tính kết hợp để đảm bảo không có việc ồ ạt phát hành đồng tiền này bởi bất kì cá nhân hay mạng lưới máy tính nào. Và việc tạo ra/ tìm ra được bitcoin mới cũng là điều may mắn, chứ không ai xác định được nhờ các thuật toán ngẫu nhiên.
Cuối cùng đến một lúc nào đó chi phí để tạo ra đồng tiền đó sẽ lớn hơn chi phí để giao dịch mua đồng tiền đó, số BitCoin được phát hành ngày càng its. BitCoin mới sẽ không được tạo ra nữa lúc đạt 21 triệu đơn vị. Lúc đó thì các Miner sẽ không đóng vai trò tạo ra BitCoin mới từ giao dịch nữa mà chỉ nhận phần trăm hoa hồng từ công việc công chứng. Và lúc hệ thống đủ mạnh với tính được chấp nhận rộng rãi thì giá trị đồng tiền lúc đó đã được đảm bảo thì không nhất thiết phải in thêm tiền để duy trì hoạt động của nó.
Nếu tìm hiểu sâu về kỹ thuật mã hóa công khai thì có thể giải thích dễ hiểu như sau: A và B muốn trao đổi một thông tin nào đó. Cả 2 đều có 2 khóa gọi là khóa bí mật và khóa công khai đi theo cặp. Khóa bí mật có thể dùng kí vào tài liệu. B có thể chứng thực được điều đó bằng cách dùng khóa công khai của A để đối chiếu với tài liệu. Ngoài ra A cũng có thể dùng khóa công khai của B để mã hóa tài liệu rồi gửi đi, chỉ những ai có khóa bí mật tương ứng mới có thể đọc được tài liệu. Vấn đề làm sao biết được A chính là A mà không phải là thằng nào khác. Thì cách thứ nhất và an toàn nhất là gặp gỡ để trao đổi khóa này. Thường quan trọng là 2 người gặp mặt trực tiếp trao đổi khóa công khai với nhau. Hoặc A nhờ 1 thằng C nào đó đảm bảo khóa này cho B. Khóa A lúc đó sẽ được kí bởi thằng C rằng nó đảm bảo A đúng là A. Mạng lưới này cũng được xây dựng dựa trên lòng tin lẫn nhau. Đây là cách bên dưới mà chữ ký điện tử được áp dụng hoặc các thiết bị Token theo thời gian của ngân hàng.
Quay trở lại BitCoin, vì hệ thống này hoạt động dựa trên mạng. Nên sẽ có trường hợp đứt kết nối lẫn nhau. Và có thể dẫn đến tình trạng cô lập hoàn toàn dẫn đến tình trạng phân mảnh. Ảnh hưởng đến tính chấp nhận rộng rãi và đồng nhất của nó.
Đặc tính nữa của BitCoin là tính bảo mật danh tính không thể biết tiền đó nguồn từ đâu, của ai, không cần đăng kí để ngân hàng quản lý đảm bảo hoạt động của tài khoản và không thể biết được mình đã xài tiền đó cho ai. Ngay cả việc sở hữu bao nhiêu tiền cũng là vấn đề bí mật.
Việc kinh doanh đầu tư lướt sóng BitCoin cũng y chang như các món hàng trao đổi khác như vàng, địa ốc, ngoại hối, chứng khoán… Các bác thương gia sẽ tìm cách mua lúc giá trị xuống rẻ nhất và bán ở lúc giá trị cao nhất. Giá trị được xác định từ đâu? Có lẽ được xác định bằng lòng tin của con người về hoạt động này. Người ta tin tưởng vào BitCoin nhiều thì có thể đổi nhiều dolar hơn về đồng tiền đó (giống kiểu như tiền mất giá thì người ta lại mua vàng để đảm bảo giá trị). Việc lướt sóng cũng như các hoạt động khác là buôn tiền thôi. Nhưng có vẻ với các đặt tính đặc biệt của nó thì việc lướt sóng buôn tiền cũng không phải là ý hay. Vì ý định ban đầu của nó cũng là vật trao đổi ngang giá mà thôi.
Theo: tin-truc22 - ddth.Com